Duyu Entegrasyonu Nedir?
Duyu Entegrasyonu bir çocuğun çevresinden ve kendi vücudundan gelen duyusal bilgileri hissetmesi, algılaması ve organize etmesidir. Gerçekte duyu entegrasyonu tüm duyusal girdileri ayırt eder, düzenler ve sonunda ilgili beyin fonksiyonuna yerleştirir. Fonksiyonlar tüm ve dengeli olduğunda vücut hareketleri yüksek oranda uyumludur, öğrenme kolaydır ve uyumlu davranışlar bunun doğal sonucudur. Duyusal entegrasyon bir çocuğun gelişimini, öğrenmesini ve kendi hakkındaki hislerini yansıtır. Duyusal entegrasyon ile sosyal ve duygusal gelişim arasındaki bağlantı son derece önemlidir. Bir çocuk duyusal sistemler içerisinden kendi gerçekliğinin temelini entegre etmektedir (sizin ve ya benim değil kendi gerçekliğinin).
Ayres’e göre duyusal entegrasyon duyuların onları kullanmak için organizasyonudur. Duyularımız bize kendi vücudumuz ve kendi etrafımızdaki çevremiz hakkında bilgiler verir. Duyular ırmakların derelere aktığı gibi beyne doğru akarlar. Her saniyede beynimize sayamayacağımız kadar çok duyusal uyaranlar girer ve beyin bu uyaranların yerlerini belirler, düzenler ve duyulara bir trafik polisi gibi ne yapmaları gerektiğini söyler.
Duyularımız iyi organize edilmiş veya entegre edilmiş bir şekilde beyne giderse, beyin bu duyuları algılama, davranışlar ve öğrenme için kullanır. Tersi olarak duyular organize olmayan bir şekilde akarsa hayat iş çıkışlarındaki trafik sıkışıklığına benzer.
Sonuç olarak duyu entegrasyonu tüm bunların hep birlikte yerleştirilmesidir ve bizim kim olduğumuzu ve etrafımızda neler olduğunu anlamamıza yardım eder. Eğer duyusal entegrasyon bozukluklarını anlayabilirsek çocuklarımızla daha pozitif ve daha efektif iletişim kurabiliriz ve ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabiliriz. En önemlisi onların yaşam kalitelerini arttırabiliriz.
Dr. Ayres bazı çocukların sinir sisteminin diğer çocuklar gibi stabil olmaması nedeniyle duygusal olarak kırılgan hale geldiklerini belirtmiştir. Yüksek sesler, karışıklık, ihtiyaçlar, rutinlerinin bozulması veya hastalıklar onların duygusal olarak kontrollerini kaybetmelerine neden olabilir. Bu çocukların yakınlarının bu durumların oluşacağını hissetmeleri ve bunlarla baş etmeleri için yardım etmeleri gerekmektedir. Duyu Sistemleri
Dokunma (taktil) Koku alma (olfaktor) Tat alma (gustatorik) İşitme (Auditorik) Görme (Visüel) Denge Gücünü kullanma Derinlik
Taktil Sistem
Dokunma duyumuzdur. Bu sistem sıcak/soğuk, keskin/küt, düz/pürüzlü duyularını hissetmemizi sağlar. Taktil sistem objeleri dokunmayla bulmamıza (tanımamıza) yarar. Bu sistem aynı zamanda hafif dokunuş, ağrı, dokunma ve basınçla ilgili bilgiler verir.
Vestibuler Sistem
Vestibuler sistem gözlerin, başın ve bedenin uzaydaki hareketlerini ve vücut hareketlerini koordine eder. Vestibuler sistem bize denge, salıncakta sallanma, vücudumuzun iki yanını koordine etme, sendelediğimiz zaman kendimizi kontrol etmeye yarar.
Proprioceptive Sistem (Derin Duyu Sistemi)
Proprioceptive sistem kaslar, eklemlerden bilinç dışı bilgiler verir ve vücut pozisyonunun farkında olmamızı sağlar. Eklemler ve kaslardan gelen feedback düşmeden ayakta durmamızı, bir kalemi kullanmamızı ve ya bir basketbol sıçrayışı yapmamızı sağlar.
Duyusal Fonksiyon Bozukluğu Nedir?
Duyusal entegrasyon bozuklukları kendini öğrenme, dikkat, koordinasyon, aktivite düzeyi, gelişimsel bozukluklar, özgüven kaybı, davranış bozuklukları ile gösterir. Aşağıdaki belirtiler bir çocuğun muhtemel duyusal entegrasyon bozukluğu olduğunu gösterebilir:
Dokunma, hareket, ışık veya sese karşı aşırı duyarlılık(hipersensitivite), Dokunma, hareket, ışık veya sese karşı duyarsızlık (hiposensitivite), Aşırı yüksek veya aşırı düşük aktivite düzeyi, Koordinasyon bozuklukları, Konuşma ve dil gelişim geriliği, Akademik başarıda zorluklar, Zayıf özgüven, İdari fonksiyonlarda zorluklar, İlginç davranışlar, Kronik ağlama, Hiç ağlamama, Aşırı uyuma Çok kısa periyotlarla uyuma Sarılmayı sevmeme, İşitme hassasiyeti, Seslere tepki vermeme….
Dr. Hasan Güventürk AREM Avrupa Rehabilitasyon Merkezi hasguven@hotmail.com