Cerebral Palsy

 

Cerebral Palsy (CP) bireyin hareket, denge ve postürünü etkileyen bir rahatsızlık grubudur. CP çocukluk çağındaki en sık gözlenen fiziksel engellilik durumudur. Cerebral terimi beyin vasıtasıyla ortaya çıktığını belirtmektedir. Palsy ise zayıflık veya kasları kullanmada güçlüğü ifade etmektedir. CP, anormal beyin gelişimi yada gelişmekte olan beyinde meydana gelen hasar sonucu bireyin kaslarının kontrolünü etkilemesiyle ortaya çıkar.

 

CP belirtileri kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir. Ağır CP’li bireyler yürüyebilmek için özel ekipmanlara ve hayat boyu bakıma htiyaç duyarlar. Daha hafif CP’li bireyler ise sakar bir şekilde yürüyebilirler ve özel bir desteğe ihtiyaç duymazlar. CP zamanla kötüye giden bir durum değildir.

 

CP’li tüm bireylerin hareket ve postür ile ilgili problemleri mevcuttur. Bir kısmı beyin hasarına bağlı zihinsel engellilik, epilepsi, görme, işitme yada konuşma problemleri, omurilikte değişiklikler (skolyoz gibi), veya eklemlerde değişiklikler gibi diğer problemler yaşayabilirler.

 

Cerebral Palsy Tipleri

 

Doktorlar CP’yi hareket kısıtlıklarına göre sınıflandırmaktadır. Beynin etkilenen alanlarına göre aşağıdakilerden bir yada bir kaçı ortaya çıkar;

 

• Spastisite       : Kaslarda sertlik

• Diskinezi       : Hareketlerde zorlanma

• Ataksi              : Denge ve koordinasyonda zayıflık

 

CP’nin 4 ana tipi mevcuttur.

 

Spastik Cerebral Palsy

 

CP’nin en sık gürülen tipidir (%80). Spastik CP’li bireyler’in kas tonüsleri artmıştır. Bunun anlamı kasları serttir ve bunun sonucunda hareketleri sakarcadır.

 

Spastik CP genellikle etkilenen vücut bölümüne göre tanımlanır:

 

Spastik Dipleji/Diparezi : Bu tip CP’de kas sertlikleri ana olarak bacaklardadır. Kollar az etkilenmiştir ya da etkilenmemiştir.

 

Spastik hemipleji/Hemiparezi : Bu tip CP bireyin vücudunun sadece bir yanı etkilenmiştir ve genellikle kollar bacaklara göre daha fazla etkilenmiştir.

 

Spastik Quadripleji/Quadriparezi: CP’nin en ağır formudur; tüm ekstremiteleri (kol ve bacakları), gövdeyi ve yüzü  tutar.  Spastik Quadriparezili bireyler genellikle yürüyemez ve zihinsel gerilik, epilepsi, görme, işitme ve konuşma problemleri gibi diğer gelişimsel problemler yaşarlar.

 

Diskinetik Cerebral Palsy (Aynı zamanda Atetoid, Koreoatetoid ve Distonik CP)

 

Diskinetik CP’li bireyler, el, kol, ayak ve bacaklarının hareketlerini kontrol etmekte problem yaşarlar. Bunun sonucunda oturma ve yürümede zorlukları olur. Hareketler kontrol edilemez ve yavaş, kıvrılarak, hızlı ve düzensiz olur. Bazan yüz ve dil etkilenebilir ; bunun sonucunda emme, yutma ve konuşma güçlüğü görülür. Diskinetik CP’li bireylerde kas tonusu sadece günden güne değil gün içerisinde de değişebilir (çok gerginlikten çok zayıflığa).

 

Ataksik Cerebral Palsy

 

Ataksik CP’li bireylerin denge ve koordinasyon poblemleri vardır. Yürürken sabit duramayabilirler. Hızlı ve ya çok fazla kontrol gerektiren hareketlerde (yazı yazmak gibi) zorlanırlar. Bir şeye uzandıklarında el ve kollarını kontrol etmekte zorlanırlar.

 

Mix Tip Cerebral Palsy

 

Bazı bireyler birden fazla tip CP belirtileri taşıyabilir. En sık gözlenen Mix CP spastik-diskinetik CP’dir.

 

Tanı

 

CP’nin erken yaşta tanılanması çocukların ve ailelerinin yaşam kaliteleri açısından oldukça önemlidir. CP tanısı bir kaç basamakta yapılabilir:

 

Gelişimsel İzleme

 

Gelişimsel izleme (aynı zamanda sürvelans olarak da adlandırılır)’nin anlamı çocuğun büyüme ve gelişiminin sürekli kaydedilmesi anlamına gelir. İzleme esnasında çocuğun gelişimi hakkında en ufak bir şüphe varsa hemen önemsenmeli ve sonrasında en kısa zamanda tarama testleri uygulanmalıdır.

 

Gelişimsel Tarama

 

Gelişimsel tarama esnasında çocukta motor yada hareketlerde gelişimsel bir gecikme varsa kısa bir test uygulanmaktadır. Tarama testleri şüpheye neden oluyorsa çocuk gelişimsel ve tıbbi değerlendirme için derhal doktora sevk edilmelidir.

 

Gelişimsel ve Tıbbi Değerlendirme

 

Gelişimsel ve tıbbi değerlendirmenin amacı çocuğu etkileyen spesifik rahatsızlığı ortaya çıkarmaktır.

 

Tedavi ve Rehabilitasyon

 

CP’nin tıbbi bir tedavi ile iyileşme şansı yoktur fakat tedavi mevcut durumdaki birey ve ailenin yaşantısını iyileştirebilir. Tedavi programının mümkün olduğunca erken başlanması önemlidir.

 

CP tanısı aldıktan sonra sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekibin çocuk ve aile ile çalışması ve bireyin full potansiyelini en üst düzeye çıkarabilmek için bir plan geliştirmeleri son derece önemlidir.

 

Genel tedavi ilaçlar, cerrahi, güçlendirme, fizik tedavi, occupational terapi, yutma - konuşma terapisi ve özel eğitimi içermektedir.

 

Hiç bir tedavi yaklaşımı çocuk için diğerlerinden daha önemli ve ya iyi değildir. Her bireyin ayrıntılı değerlendirilmesi ve tedavi-terapi ihtiyaçlarının belirlenmesi gerekmektedir. Tedavi planı belirlenirken aileye risklerin ve faydaların ayrıntılı bir şekilde anlatılması gerekmektedir.

 

AREM Avrupa Rehabilitasyon Merkezi’nin Doktor, Fizyoterapist, Hidroterapist, Konuşma Terapisti ve Özel Eğitim Uzmanından oluşan  uzman ekibi Cerebral Palsy’li bireylerin tedavi ve terapi ihtiyaçlarının tespiti ve uygulanması konusunda referans bir kuruluştur.

 

 

Kaynak : CDC Centers for Disease Control and Prevention